News

Back to Blog

Jak znaczenie dla formowania ocen moralnych aktualnych działań celebrytów mają wcześniejsze postawy wobec tych osób? Czy gwiazdy mediów społecznościowych mogą liczyć na poparcie  fanów niezależnie od swoich zachowań? A może skandale z udziałem popularnych influencerów stanowią gwóźdź do trumny ich internetowej kariery? Odpowiedzi na te pytania udzielają autorzy tekstu opublikowanego we wrześniu minionego roku na łamach Social Psychological Bulletin.

Początek października 2023 roku w Polsce był czasem niezwykle intensywnym. Z jednej strony, uwagę Polaków i Polek przyciągała tocząca się w przestrzeni publicznej kampania polityczna poprzedzająca wybory parlamentarne. Z drugiej strony, emocje wywoływały wydarzenia na Bliskim Wschodzie, szeroko omawiane w mediach tradycyjnych i społecznościowych. Na dodatek, w pierwszych dniach miesiąca wybuchła afera pedofilska z udziałem polskich youtuberów, nazwana przez media tradycyjne największym skandalem w historii polskiego YouTube’a. Tak zwana „Pandora Gate” rozpoczęła się od publikacji filmu autorstwa Sylwestra Wardęgi, w którym twórca oskarżał popularnych polskich youtuberów o niestosowne zachowanie wobec nieletnich kobiet poniżej 15. roku życia.

Afera wzbudziła zainteresowanie nie tylko wśród użytkowników YouTube’a, ale także wśród pracowników firm współpracujących z oskarżonymi twórcami pod kątem marketingowym. Sytuacja była także szeroko komentowana przez liderów wszystkich partii politycznych i była przyczynkiem do dyskusji na temat stanu polskiego prawa. Osoby zaangażowane w sprawę zadawały m.in. pytania o zasadność działań marketingowych z udziałem influencerów, o skuteczność przeciwdziałania pedolifii w internecie, ale również o to, czy oskarżeni twórcy będą mimo wszystko cieszyli się popularnością wśród swoich fanów i fanek.

Jeśli chodzi o ostatnie z pytań, tu z pomocą mogą przyjść badania przeprowadzone przez Simona Tobiasa Karga i współpracowników, opublikowane we wrześniu minionego roku na łamach Social Psychological Bulletin. Autorzy tektsu zatytułowanego „Followers Forever: Prior Commitment Predicts Post-Scandal Support of a Social Media Celebrity” są tegorocznymi laureatami nagrody im. Solomona Ascha, przyznawanej przez redakcję czasopisma Social Psychological Bulletin.

Przypadek Logana Paula

Autorzy omawianego artykułu byli zainteresowani tym, w jakim stopniu skandale z udziałem twórców internetowych wpływają na ich popularność wśród fanów i fanek. Aby odpowiedzieć na to pytanie, badacze wzięli na warsztat jeden szczególny przypadek: Logana Paula, jednego z najpopularniejszych influencerów na świecie. W 2017 roku wokół tego youtubera wybuchła afera związana z opublikowanym przez niego filmem z tzw. „lasu samobójców” – miejsca w Japonii znanego z tego, że wiele osób odbiera sobie w nim życie.

Filmik wywołał oburzenie opinii publicznej ­– wiele osób postrzegało zaprezentowane przez influencera treści jako celowo niewrażliwe i szokujące. Osoby krytykujące Logana Paula zwracały uwagę na to, że świadomie przekroczył on obowiązujące w społeczeństwie normy moralne po to, by dotrzeć do większej liczby odbiorców. Publiczny gniew był tak duży, że dwa dni po całym zajściu znany youtuber opublikował kolejny film, w którym przepraszał za swoje zachowanie i obiecywał poprawę.

Opisany przypadek afery z udziałem Logana Paula pozwolił badaczom przetestować dwie sprzeczne hipotezy. Z jednej strony badacze spodziewali się, że osoby dotychczas śledzące poczynania internetowego twórcy, po skandalu przestaną być jego fanami. Jak bowiem wynika z wcześniejszych badań, nawet jednorazowe złamanie norm moralnych ma bardzo poważne konsekwencje dla tego, jak jesteśmy oceniani. Z drugiej jednak strony, możliwym było, że ci najbardziej lojalni fani youtubera pozostaną jego fanami nawet pomimo skandalicznego zachowania. Może to być związane zarówno z ich wcześniejszymi pozytywnymi postawami wobec sprawy, ale także z niechęcią do przyjmowania informacji, które nie odpowiadały ich dotychczasowemu rozumieniu świata.

Fan na dzisiaj, fan na zawsze

Aby sprawdzić, która z hipotez jest prawdziwa, autorzy badania przeanalizowali treść komentarzy opublikowanych pod filmem z przeprosinami Logana Paula, porównując je do komentarzy znajdujących się pod wcześniejszymi materiałami na youtube’owym kanale twórcy. Badacze na warsztat wzięli kilka wskaźników. Po pierwsze, autorzy tekstu przyglądali się temu, jak zaangażowani byli fani słynnego influencera. Po drugie, badacze sprawdzali, czy internetowi fani lubili internetowego twórcę i czy utożsamiali się z nim przed skandalem. Po trzecie, psychologowie analizowali to, czy fani okazywali poparcie twórcy w trakcie afery oraz to, jakie emocje pojawiły się w komentarzach pod przepraszającym wideo, patrząc szczególnie na złość, pogardę, współczucie oraz podziw.

Autorzy tekstu zastosowali innowacyjną metodę analizy treści, polegającą na tworzeniu mapy semantycznej dla każdego interesującego ich zagadnienia z wykorzystaniem uczenia się maszynowego. Jak wskazują badacze, zaletą tego podejścia jest nie tylko oszczędność czasu, ale przede wszystkim uzyskanie bardziej rzetelnych wyników niż te, do których dojść można z wykorzystaniem tradycyjnych metod słownikowych.

Rezultaty przeprowadzonych przez badaczy analiz pokazały, jak wielka jest siła lubienia i tożsamości społecznej. Okazało się bowiem, że ci najbardziej zaangażowani fani Logana Paula, w największym stopniu lubiący go i utożsamiający się z nim przed skandalem, byli najbardziej skłonni okazywać mu podziw i współczucie po aferze. Co więcej, osoby takie były najmniej skłonne wyrażać złość oraz pogardę dla jego działań, nawet mimo tego, że zachowania te jednoznacznie przekraczały granicę obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych.

Wreszcie, badacze zaobserwowali znaczące różnice w treści komentarzy opublikowanych pod filmem z przeprosinami przez fanów i nie-fanów Logana Paula. Ci drudzy byli znacznie bardziej krytyczni i negatywnie nastawieni do internetowego twórcy. Jak podsumowują badacze, zaprezentowane wyniki sugerują, że chociaż jeden skandal z udziałem internetowych może wywołać gniew opinii publicznej, nie wystarczy on, by zniechęcić prawdziwych i lojalnych fanów. Niewykluczone zatem, że i w przypadku polskich youtuberów rzecz będzie miała się podobnie.

Więcej informacji:

Karg, S. T., Lim, M., & Schnall, S. (2022). Followers Forever: Prior Commitment Predicts Post-Scandal Support of a Social Media Celebrity. Social Psychological Bulletin, 17, 1-26. https://doi.org/10.32872/spb.8283